Türkiye’deki Katılım Bankaları Hangileridir?
Halk arasında “faizsiz banka” olarak anılan ve temel felsefesi İslam İktisadı’na dayalı olarak “faizsizlik” olan katılım bankaları, faizden kaçınmak isteyenler arasında bir seçenek olarak görülmektedir. Türkiye’de altı (6) tane katılım bankası bulunmaktadır.
Tasarruflarını faizli bir bankada tutmak istemeyenler, faizden uzak durup kaçınanlar için katılım bankaları bir yatırım merkezi durumundadır. Kuruluş hedefleri arasında faizle iş yapmak istemeyen fon sahiplerinin tasarruflarını toparlayarak ekonomiye kazandırma düşüncesi olan katılım bankaları, finans alanına bir yenilik getirmiştir. Faizli bankalara gitmeyen bu fonları güvenle koruma ve değerlendirmelerini sağlayan katılım bankaları, orta ve uzun vadede yatırımların finanse edilmesi yoluyla kalkınmaya katkı sağlar.
Peki katılım bankaları ile faizli bankalar arasında ne farklar vardır? En belirgin olarak bilinen fark, katılım bankalarının elindeki fonları ticari bir işte kullanmasıdır. Bu şekilde elde edilen kazancın ticari kazanç niteliğinde olduğu ve faizden ayrıldığı konusunda bir kanaat oluşmuştur.
Katılım Bankaları ve Mevduat Bankaları Arasındaki Farklar
Faiz ile en temel noktada ayrılık gösteren katılım bankaları ile mevduat bankaları arasındaki farklar şöyle sıralanabilir:
- Katılım bankaları; topladığı fonları, fon ihtiyacı olan müşterilerin ticari faaliyetlerinin finansmanında kullandırırken, mevduat bankalarında hem fon toplarken, hem de fon kullandırırken faiz esası vardır.
- Katılım bankalarında para ticari ürün gibi alınıp satılan bir şey değildir. Katılım bankalarındaki hesap sahipleriyle kâr zarar ortaklığı yapılır. Mevduat bankalarında para alınıp satıldığı için paradan para kazanılır.
- Katılım bankaları nakit kredi kullandırmazlar. Herhangi bir fon kullandırılacaksa, bu ticari faaliyetin finansmanına dayanır. Mevduat bankaları ise faiz karşılığında nakit kredi kullandırırlar.
- Katılım bankaları finansal kiralama işlemi yaparken mevduat bankaları finansal kiralama yapamamaktadır.
- Katılma hesaplarında kâr ve zarar fon toplanırken belli değildir. Mevduat bankalarında açılan vadeli mevduat hesapları faize dayalı olduğu için vade sonunda ele geçecek paranın tutarı bellidir.
Dilerseniz ilgili içeriğimizi inceleyebilirsiniz : Katılım Bankası nedir? Katılım Bankası nasıl çalışır?
Katılım Bankalarının Finansman Çeşitleri
Katılım bankalarının temel esasının faizsiz işlem yapması olduğunu belirtmiştik. Katılım bankalarının kullandığı faizsiz finansman çeşitlerine göz atacak olursak, şunları sıralayabiliriz:
Murabaha: Bir malı alış fiyatını ve kârını belirterek satmaktır.
Mudaraba: Emek sahibi ile sermaye sahibinin iştirak ettiği ortaklık türüdür.
Muşaraka: Kısaca kâr – zarar ortaklığı olarak tanımlanabilir.
Selem: Günümüzde yaygın olan malın vadeli olarak satılması işleminin tersidir. Bu sistemde para peşin, mal veresiye olarak satılır.
İcare (kira): Kiralama ile yapılan satış türüdür. Evin kiraya verilmesi bu satış türüne örnek olabilir.
Sukuk: Ticari bir varlığın menkul kıymetleştirilerek sertifikalar aracılığıyla satımı ve daha sonra kiralanmasıdır. Varlık bir müddet sonra tekrar geri alınır.
Katılım bankalarının yukarıda kısa kısa açıklanan yöntemleri kullanarak parayı ticarette kullandığı, paradan para kazanma/kazandırma işlemlerinden kaçındığına dair bilgileri paylaştık. Peki, bu işlemleri yapan katılım bankaları nasıl kar eder? Bu soruya da cevap vermek gerekiyor.
Finansman talebinde bulunan bir müşteri, katılım bankası tarafından kendisine verilen vekâletle malı banka adına satın alır. Geri ödemesini anlaşılan kâr üzerinden anlaşılan vadeye bölerek gerçekleştirir. Bu ticaret modelinden elde edilen kâr katılma hesabı sahipleriyle paylaşılır.
Katılım bankalarının “faizsizlik prensibi” şu 3 temel üzerine bina edilmiştir:
- Fon toplarken ‘sabit bir getiri’ taahhüt etmemek
- Fon kullandırırken nakit kredi vermeyip, malı ‘peşin alıp vadeli satmak’ veya ‘ortaklık’ yapmak
- Her türlü bankacılık hizmetlerinde faizin her çeşidinden kesinlikle kaçınmak.
Türkiye’deki Katılım Bankaları Hangileri?
Ülkemizde faaliyet gösteren 6 katılım bankası vardır:
- Kuveyt Türk Katılım Bankası
- Albaraka Türk Katılım Bankası
- Türkiye Finans Katılım Bankası
- Vakıf Katılım Bankası
- Ziraat Katılım Bankası
- Emlak Katılım Bankası
Şimdi ülkemizdeki katılım bankalarını kısaca inceleyelim. Hangi katılım bankası ne zaman kuruldu, kaç şubesi var gibi soruların cevapları yazımızın devamında…
Kuveyt Türk Katılım Bankası
30 yıldan fazla bir süredir ülkemizde faaliyet gösteren Kuveyt Türk Katılım Bankası’nın sermayesinin %62,24’ü Kuveyt Finans Kurumu’na (Kuwait Finance House), %18,72’si Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne, %9’u Wafra Uluslararası Yatırım Şirketi’ne, %9’u İslam Kalkınma Bankası’na ve %1,04’ü diğer ortaklara aittir.
Albaraka Türk Katılım Bankası
35 yıldır faaliyette olan Albaraka Türk Katılım Bankası, Türkiye’nin en eski katılım bankasıdır. Albaraka, Bahreynli bankacılık grubu Al Baraka Banking Group’a aittir. Bugün yüzde 62,24’lük hissesiyle Albaraka Bankacılık hâkim ve kurucu ortaktır.
Türkiye Finans Katılım Bankası
Anadolu Finans ve Suudi kökenli Faisal Finans ortaklığı ile 2005 yılında kurulan Türkiye Finans Katılım Bankası’nın yüzde 60 hissesini satın alan National Commercial Bank (NCB), bankanın hâkim ortağı durumundadır.
Vakıf Katılım Bankası
Vakıf Katılım Bankası, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve bazı vakıflara aittir. 2006 yılında faaliyetlere başladığı duyurulan Vakıf Katılım, kısa zamanda ülke geneline yayılmıştır. Bugün 42 ilde 95 şubesi bulunan Vakıf Katılım, şube sayısına göre Türkiye’nin 17. büyük bankası durumundadır.
Ziraat Katılım Bankası
Ziraat Katılım Bankası, BDDK’nın izniyle 2014 yılında kurulmuştur. 2015 yılında faaliyet izni alan Vakıf Katılım’ın sermayesinin tamamı Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından ödenmiştir. Dolayısıyla banka bir kamu kuruluşudur. 41 ilde 80 şubesi bulunan Ziraat Katılım, şube sayısına göre Türkiye’nin 18. büyük bankası durumundadır.
Emlak Katılım Bankası
BDDK’dan faaliyet izni alarak çalışmalarına başlayan Türkiye Emlak Katılım Bankası, Türkiye’nin en genç katılım bankasıdır. 25 Şubat 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan faaliyet izniyle katılım bankası olarak kurulan Emlak Katılım’da EFT ve yurtiçi para transferi işlemlerinde kullanılan banka kodu 211 olarak tanımlanmıştır.
